Skip to content
ترجمه های آیه (فارسی – انگلیسی)
تفسیر های آیه
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ «61»
و خداوند كسانى را كه تقوا پيشه كرده‌اند، همراه با كاميابى‌شان نجات مى‌دهد، در حالى كه هيچ بدى به آنان نرسد و ايشان اندوهگين نشوند.
نکته ها
در آيه‌ى قبل سخن از روسياهى كسانى كه به خدا دروغ مى‌بندند و دوزخيان بود و در اين آيه سخن از رستگارى متّقين است.
پیام ها
1- تقوا وسيله نجات و رستگارى است. «وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ»
2- هيچ گونه بدى بيرونى به متّقين نزديك نمى‌شود. «لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ»
3- متّقين هيچ گونه اندوه درونى ندارند. «وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (61)
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا: و نجات دهد خداى تعالى از عذاب جهنم آنانكه پرهيز نمودند از شرك و معاصى، بِمَفازَتِهِمْ: به سبب ايمان و انواع طاعات كه اسباب فوزند و رستگارى «تسميه اعمال صالحه به مفازاة از قبيل تسميه سبب است به اسم مسبب». لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ: در حالتى كه نرسد به ايشان هيچ بدى و سختى، وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: و نه ايشان اندوهگين شوند از فقدان نعمت و لذت.
تبصره:
آيات شريفه بينائى است براى اهل بصيرت، و آگاهى است براى اتمام حجت به ابلاغ عاقبت دو دسته متقين و متكبّرين از رو سياهى و عذاب اليم نسبت به متمردين، و عدم مس بدى و رفع حزن از مطيعين.
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (61) اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَكِيلٌ (62) لَهُ مَقالِيدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ (63) قُلْ أَ فَغَيْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّي أَعْبُدُ أَيُّهَا الْجاهِلُونَ (64) وَ لَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ (65)
بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ (66)
ترجمه
و نجات ميدهد خدا آنانرا كه پرهيزكار شدند بسبب رستگاريشان نميرسد بايشان بدى و نه ايشان اندوهناك مى‌شوند
خدا آفريننده همه چيز است
جلد 4 صفحه 508
و او بر همه چيز نگهبان و كارگزار است
براى او است كليدهاى آسمانها و زمين و آنها كه كافر شدند بآيتهاى خدا آن گروه آنها زيانكارانند
بگو آيا پس غير خدا را امر ميكنيد بمن كه بپرستم اى نادانان
و هر آينه بتحقيق وحى شد بتو و بآنانكه بودند پيش از تو كه اگر مشرك شوى هر آينه باطل خواهد شد عملت و هر آينه خواهى بود البته از زيانكاران
بلكه خدا را پس بپرست و بوده باش از شكرگزاران.
تفسير
خداوند سبحان بعد از تهديد كفار نويد داده است اهل ايمان و تقوى را بنجات از آتش جهنم براى فلاح و رستگارى ايشان در دنيا بأعمال صالحه و اجتناب از معاصى كبيره و اصرار بر صغيره و آنكه نميرسد به آنان بهيچ وجه شدّت و مكروهى و نه آنها محزون مى‌شوند در روزى كه غير آنها محزون خواهند شد و خداوند خالق تمام موجودات و نگهبان و نگهدار و متصرّف و مدبّر امور آنها است و هر كس را بمقام لايق خود خواهد رسانيد در دست او است كليدهاى خزانه‌هاى آسمانها و زمين و هر كس را بقدر قابليّت او عطا مى- فرمايد از نعمت و روزى و رحمت و كفار زيانكارانند كه نعيم بهشت را از دست داده و عذاب جهنّم را خريدارى نموده‌اند و در جوامع نقل نموده كه اهل شرك به پيغمبر صلى اللّه عليه و اله گفتند تو بعضى از خدايان ما را قبول كن ما بخداى تو ايمان مى- آوريم لذا خداوند فرموده بآنها بگو مرا امر بعبادت غير خداى يگانه ميكنيد اى نادانان و بتحقيق وحى شد بتو و ساير انبياء قبل هر يك در زمان خودش كه اگر در عبادت خداى يگانه غير او را شريك كنى عملت باطل ميگردد و قبول نخواهد شد و البته چنين كسى از زيانكاران ميباشد پس عبادت كن خدا را بدون دخالت غير و بوده باش از شكرگزاران نعم حق بر خود و خانواده‌ات و معلوم است كه خطاب به پيغمبر اكرم شده براى تأديب و تعليم امّت والا ساحت مقدّس نبوى اجلّ از احتياج باين تكاليف است چنانچه در روايت قمى ره از امام صادق عليه السّلام بيان شده و از امام باقر عليه السّلام نقل شده كه مراد آنستكه اگر با ولايت على عليه السّلام امر بولايت احدى نمائى بعد از خودت عملت باطل ميشود و از زيانكاران خواهى بود و در كافى از امام صادق عليه السّلام اينمعنى تأييد شده و آنكه مراد از بل اللّه فاعبد و كن من الشّاكرين اطاعت
جلد 4 صفحه 509
خدا و شكر بر آنستكه خداوند برادر و پسر عمّش را معاضد و كمك براى او قرار داد و الحمد للّه على ما انعمنا به من ولايته.
وَ يُنَجِّي اللّه‌ُ الَّذِينَ اتَّقَوا بِمَفازَتِهِم لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ (61)
و نجات ميبخشد خداوند متعال كساني را که تقوي داشتند بمنجيات آنها هيچگونه سويي بآنها تماس نميگيرد و هيچگونه حزني از براي آنها نيست.
وَ يُنَجِّي اللّه‌ُ الَّذِينَ اتَّقَوا نجات از كليه مهالك که موت اول راحت آنها است.
بِمَفازَتِهِم مفازه از ماده فاز و فوز بمعني رستگاريست که نجات است و مفازه بمعني منجيات و اسباب نجات و پناهگاه است لذا مفازه جايگاهيست که
جلد 15 – صفحه 337
از حيوانات و سباع و دشمن حفظ ميكند و مفازه متقين اعمال صالحه آنهاست که هر كدام از منجيات است و سبب نجات و پناهگاه متقين حفظ الهي که خداوند از كليه خطرات آنها را حفظ ميفرمايد فَاللّه‌ُ خَيرٌ حافِظاً وَ هُوَ أَرحَم‌ُ الرّاحِمِين‌َ يوسف آيه 64.
لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ زيرا حصن الهي موجب امن از عذاب است که بفرمايد
«و من دخل في حصني امن من عذابي»
حديث سلسلة الذهب.
وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ از هيچ نعمتي و تفضلي محروم نميشوند که موجب حزن آنها باشد و مراد از الّذين اتقوا در مقابل الّذين كذبوا علي اللّه و مسوده- الوجوه كساني هستند که كذب علي اللّه نداشتند و مبيضة الوجوه و با صورت نوراني وارد محشر ميشوند وَ أَمَّا الَّذِينَ ابيَضَّت وُجُوهُهُم فَفِي رَحمَت‌ِ اللّه‌ِ هُم فِيها خالِدُون‌َ آل عمران آيه 103 و ميفرمايد يَوم‌َ تَرَي المُؤمِنِين‌َ وَ المُؤمِنات‌ِ يَسعي نُورُهُم بَين‌َ أَيدِيهِم وَ بِأَيمانِهِم الي قوله تعالي يَوم‌َ يَقُول‌ُ المُنافِقُون‌َ وَ المُنافِقات‌ُ لِلَّذِين‌َ آمَنُوا انظُرُونا نَقتَبِس مِن نُورِكُم قِيل‌َ ارجِعُوا وَراءَكُم فَالتَمِسُوا نُوراً- الايه حديد آيه 12 و 13 اينکه آيه شريفه نيز دلالت دارد که مسودة الوجوه كيان هستند زيرا منافق ظاهر مسلمان و باطن كافر است و دزد داخليست.
]
(آیه 61)- در این آیه سخن از نقطه مقابل این گروه یعنی گروه پرهیزکاران و سعادت آنها در قیامت در میان است، می‌فرماید: «و خداوند کسانی را که تقوا پیشه کردند با رستگاری رهایی می‌بخشد» (وَ یُنَجِّی اللَّهُ الَّذِینَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ).
سپس این فلاح و پیروزی را با این دو جمله کوتاه و پر معنی توضیح می‌دهد:
«هیچ بدی به آنها نمی‌رسد و هرگز غمگین نخواهند شد» (لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ).
در جهانی زندگی می‌کنند که جز نیکی و پاکی و وجد و سرور چیزی وجود ندارد، این تعبیر کوتاه در حقیقت تمام مواهب الهی را در خود جمع کرده است.
ج4، ص241
نکته های آیه
۱ – خداوند، نجات بخش تقواپیشگان از عذاب قیامت (ألیس فى جهنّم مثوًى للمتکبّرین . و ینجّى اللّه الذین اتّقوا)
۲ – تقواپیشگان، مردمى رستگار و کامیاب اند. (و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم) «مفازة» (مصدر میمى از «فوز») به معناى فلاح (رستگارى و کامیابى) است. «با» در «بمفازتهم» براى ملابست است; یعنى، خداوند تقواپیشگان را همراه با کامیابى شان، از عذاب نجات خواهد داد.
۳ – تقوا، عامل رستگارى و کامیابى و نجات بخش انسان ها از عذاب الهى (و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم)
۴ – تکبر و خودبرتربینى، ناسازگار با تقواپیشگى (و استکبرت … جهنّم مثوًى للمتکبّرین . و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم) آیه شریفه درصدد توصیف کسانى است که در مقابل گروه مستکبر و متکبر قرار دارند که در آیات پیشین از آنان یاد شده است.
۵ – تقواپیشگان، از هر بدى و رنجى در قیامت در امان خواهند بود. (الذین اتّقوا … لایمسّهم السوء)
۶ – تقواپیشگان، به هیچ حزن و اندوهى در قیامت گرفتار نخواهند شد. (الذین اتّقوا… و لا هم یحزنون)
۷ – تقوا، موجب نجات انسان از هرگونه بدى و اندوه در قیامت (الذین اتّقوا … لایمسّهم السوء و لا هم یحزنون)
تفسیر روایی اهل بیت درباره آیه
۱(زمر/ ۶۱)
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ خَیْثَمَهًَْ الْجُعْفِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) … فَقَالَ: … فَیَجْلِسُ عَلَی الْعَرْشِ رَبُّنَا وَ یُؤْتَی بِالْکُتُبِ فَنَرْجِعُ فَنَشْهَدُ عَلَی عَدُوِّنَا وَ نَشْفَعُ لِمَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا مُرَهَّقاً قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا الْمُرَهَّقُ قَالَ الْمُذْنِبُ فَأَمَّا الَّذِینَ اتَّقَوْا مِنْ شِیعَتِنَا فَقَدْ نَجَاهُمُ اللهُ بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون.
امام صادق (علیه السلام)- خیثمه جعفی گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: … پروردگار ما روی عرش می‌نشیند و کتاب‌ها [و نامه‌های اعمال بندگان] آورده می‌شوند. ما بر می‌گردیم و برضدّ دشمنان گواهی می‌دهیم و شیعیانِ مرهّقِ خود را شفاعت می‌کنیم. گفتم: «فدایت شوم! مرهّق چیست»؟ فرمود: «گناهکار. امّا آن دسته از شیعیان ما که تقوا پیشه کردند را خداوند با رستگاری رهایی بخشیده است؛ بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۲۷۸ بحارالأنوار، ج۸، ص۴۷
۲(زمر/ ۶۱)
الحسن (علیه السلام)- اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً وَ لَیْسَ بِتَارِکِکُمْ سُدًی کَتَبَ آجَالَکُمْ وَ قَسَمَ بَیْنَکُمْ مَعَایِشَکُمْ لِیَعْرِفَ کُلُّ ذِی لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ وَ أَنَّ مَا قُدِّرَ لَهُ أَصَابَهُ وَ مَا صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ یُصِیبَهُ قَدْ کَفَاکُمْ مَئُونَهًَْ الدُّنْیَا وَ فَرَغَکُمْ لِعِبَادَتِهِ وَ حَثَّکُمْ عَلَی الشُّکْرِ وَ افْتَرَضَ عَلَیْکُمُ الذِّکْرَ وَ أَوْصَاکُمْ بِالتَّقْوَی وَ جَعَلَ التَّقْوَی مُنْتَهَی رِضَاهُ وَ التَّقْوَی بَابُ کُلِّ تَوْبَهًٍْ وَ رَأْسُ کُلِّ حِکْمَهًٍْ وَ شَرَفُ کُلِّ عَمَلٍ بِالتَّقْوَی فَازَ مَنْ فَازَ مِنَ الْمُتَّقِینَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفازاً وَ قَالَ وَ یُنَجِّی اللهُ الَّذِینَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ فَاتَّقُوا اللهَ عِبَادَ اللهِ.
امام حسن (علیه السلام)- بدانید که خداوند شما را بیهود و عبث نیافریده، و به حال خود رهایتان نساخته، سرآمد عمرتان را ثبت کرده، و قوت و روزی شما را در میانتان پخش کرده، برای آنکه هر صاحب خردی جایگاه خود را بشناسد، و بداند که آنچه در تقدیر اوست به او خواهد رسید؛ و آنچه از او دریغ داشته شده هرگز به او نمی‌رسد، شما را از روزی دنیا کفایت فرموده، و برای عبادت و پرستش خود خاطرتان را آسوده ساخته، و بر سپاسگزاری تشویق نموده، و یادآوری و ذکر خود را بر شما مقرّر داشته، و به پرهیزگاری که نهایت خشنودی اوست سفارش کرده. تقوا راه ورود هر توبه و بازگشت؛ و در افق اعلای هر خرد و دانایی، و مرتبه‌ی عالی هر کرداری است. پرهیزگاران در پرتو رعایت تقوا رستگار شدند. خداوند تبارک‌وتعالی فرماید: همانا رستگاری از آن افراد پرهیزگار است. (نبأ/۳۱). و نیز فرماید: وَ یُنَجِّی اللهُ الَّذِینَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» پس ای بندگان خدا، از خدا پروا کنید».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۲۸۰ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۱۰/ تحف العقول، ص۲۳۲
معرفی بیشتر سوره زمر
جمع زمره است به معنى دسته، جماعت، فوج [1]
مفهوم کلی سوره
خداباورى ؛
دادگاه عدل الهى در رستاخيز؛
تأثير نيرومند قرآن بر قلب انسان ؛
اسامی سوره
علت نام‌گذاری
«سوره زمر»؛ سبب نام‌گذارى اين سوره به «زمر» (فوج و گروه) تكرار اين واژه در آيات هفتادویک و هفتادوسه است .
«سوره غرف»؛ از آن رو «غُرَف» (اتاق و كاخ) ناميده شده كه اين واژه در آيۀ بیستم اين سوره تكرار شده است.[4]
تعداد آیات
سوره زمر هفتادوپنج آیه دارد.[5]
تعداد کلمات
سوره زمر هزاروصدوهفتاد ودو کلمه دارد.[6] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره زمر چهارهزارونهصدوهشت حرف دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
هدف هاى اساسى سوره زمر عبارت اند از:
1. دعوت به توحيد؛
2. يادآورى رستاخيز و خصوصيات آن.[8]
محتوا و موضوعات
سوره زمر از چند بخش مهم تشكيل يافته است:
چيزى كه بيش از همه در سراسر اين سوره منعكس است مسالۀ دعوت به توحيد خالص مى باشد، توصيه در تمام ابعاد و شاخه هايش، توحيد خالقيت، توحيد ربوبيت، و توحيد عبادت، مخصوصا روى مسالۀ اخلاص در عبادت و بندگى خدا بارها در آيات مختلف اين سوره تكيه شده است، و تعبيراتش در اين زمينه آن چنان مؤثر است كه قلب انسان را به سوى اخلاص مى كشاند و جذب مى كند؛
مسالۀ مهم ديگرى كه در مقاطع مختلف اين سوره و تقريبا از آغاز تا انجام آن مورد توجه است مساله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است، مساله ثواب و جزا، غرفه هاى بهشتى، و سايبانهاى آتشين دوزخى، مساله ترس و وحشت روز قيامت، و آشكار شدن نتايج اعمال، و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ مساله سياه شدن صورت دروغگويان و كسانى كه بر خدا افترا بستند، رانده شدن كافران به سوى جهنم، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها، و دعوت بهشتيان به سوى بهشت و تبريك و تهنيت فرشتگان رحمت به آنها! اين مسائل كه بر محور معاد دور مى زند آن چنان با مسائل توحيدى آميخته است كه گويى تار و پود يك پارچه را تشكيل مى دهد؛
بخش ديگرى از اين سوره كه تنها قسمت كوتاهى از آن را اشغال مى كند اهميت قرآن مجيد است، ولى اين بخش كوتاه ترسيم جالبى از قرآن و تاثير نيرومند آن در قلوب و جانها در بر دارد؛
بخش ديگرى كه آن هم نسبتا كوتاه است بيان سرنوشت اقوام پيشين و مجازات دردناك الهى نسبت به تكذيب كنندگان آيات حق مى باشد؛
و بالآخره بخشى از اين سوره نيز پيرامون مسالۀ توبه و باز بودن درهاى بازگشت به سوى خداست، و مؤثرترين آيات توبه و رحمت در اين بخش بيان شده كه شايد در قرآن آيه اى نويدبخش تر از آن در اين زمينه نباشد.[9]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيامبر خدا صلی‌الله‌عليه‌وآله نقل كرده كه فرمود: «هر كه سوره زمر را بحواند خداوند اميد او را قطع نكرده و ثواب ترسندگان را كه از خداوند مى ترسند به او مى بخشد».
هارون‌بن‌خارجه از امام صادق عليه‌السلام نقل كرده كه فرمود: «هر كه سوره زمر را بخواند خدا شرافت دنيا و آخرت را به او مى بخشد و او را بدون مال و فاميل عزيز مى گرداند تا هر كه او را ببيند شكوهش به وى نموده شده، و جسدش بر آتش حرام گردد و براى او هزار شهر در بهشت ساخته شود كه در هر شهرى هزار كاخ بوده و در هر كاخى صد حوريه مى باشد و علاوه براى او دو چشمه جارى و دو چشمه جوشان و دو بوستان خرم و حوريان پرده‌نشين در خيمه ها مى باشد.[10]
محل نزول
همه آيات سوره زمر طبق گفته «مجاهد و قتاده و حسن» مكى مى باشد. و برخى گفته اند: سه آيه اين سوره در مدينه نازل شده كه درباره «وحشى» قاتل «حمزه» و از اول آيه (قُلْ يا عِبادِيَ) تا آخر آيه سوم مى باشد .[11]
زمان نزول
سوره زمر در دوران اخير زندگى مسلمانان در مكه، يعنى پس از معراج و قبل از هجرت فرود آمده است.[12]
فضای نزول
مشركان از آن حضرت خواسته اند از دعوت خود دست بردارد و متعرض خدايان آنها نشود و او را از غضب خدايان خود ترسانده اند و نيز او را به عبادت آنها خوانده اند، اين جريان سبب نزول سوره زمر با آن لحن موكد گرديده است.
علاوه بر اين سوره مباركۀ زمر مسئله توحيد و يگانگى خدا و نفوذ قدرت او را در اراده كائنات در حدّ اعلى از راه عقل و وحى آسمانى بيان مى كند و از آنها نتيجه مى گيرد كه خلقت و تدبير كائنات در دست خداست، عبادت و اطاعت خاص اوست و نيز مسئله معاد را مطرح كرده و در آخر مى فرمايد: متّقيان گروه گروه به بهشت و كفّار فوج فوج رهسپار آتش خواهند شد.
راه زندگى آن نيست كه انسان در دفع مضرات و جلب منافع به مجسمه ها و مخلوق روى آورد و زندگى خويش را با رسومات از خود ساخته به آخر رساند و گرنه خلقت او عاطل و باطل خواهد بود، خدا از خلقت او غرضى دارد، رسيدن به آن هدف و غرض، در اطاعت و زندگى از نظر خداست.[13]
ترتیب در مصحف
سوره زمر در چينش كنونى قرآن سى‌ونهمين سوره به شمار می آید.[14]
ترتیب بر اساس نزول
سوره زمر پنجاه‌ونهمين سوره در ترتيب نزول است و بعد از سوره سبأ نازل شده است.[15] (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
خداوند متعال سوره ص را با ذکر قرآن و اهمیت آن به پایان رسانیده است و سوره زمر را هم با مطالبی در مورد قرآن آغاز می کند.
ویژگی
سوره زمر از سور مثانی می باشد مثانی سوره هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.[16]
سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر.[17]
روايتى است كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.[18]
آیۀ مشهور باز بودن راه توبه برای همگان « قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِم …» (آیه پنجاه و سوم) در این سوره است.
[9]تفسير نمونه، ج 19، ص 360-359
[10]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 21، ص 138
[12]تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23
[13]تفسير احسن‌الحديث، ج 9، ص 259-258
[14]تفسير قرآن مهر، ج 18، ص 23
[15]التمهيد في علوم القرآن، ج 1، ص 136
[16]زاد المسير فى علم التفسير، ج 4، ص 141
